Báo cáo Thường niên Kinh tế Việt Nam là sản phẩm chính của một trong những hướng nghiên cứu chiến lược của Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội do Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) thực hiện từ năm 2009. Mục đích của Báo cáo là góp phần cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoạch định chính sách kinh tế vĩ mô của Việt Nam trên cơ sở tổng kết và phân tích một cách độc lập, khách quan những thành tựu, khó khăn, cơ hội và thách thức của nền kinh tế Việt Nam, đồng thời thảo luận có chọn lọc một số vấn đề kinh tế lớn và chuyên sâu.

Tiếp nối thành công của những năm trước, Báo cáo Thường niên Kinh tế Việt Nam 2013 với chủ đề: “Trên đường gập ghềnh tới tương lai” đã đựơc khẩn trương thực hiện trong bối cảnh những khó khăn, thách thức trong việc thực hiện tái cấu trúc nền kinh tế trở nên hiện hữu, hé lộ một tương lai đáng lo ngại nếu không có quyết tâm đột phá về chính sách.

Theo ông Nguyễn Đức Thành, Giám đốc VEPR và cũng là chủ biên của báo cáo, qua năm 2012, kinh tế Việt Nam có dấu hiệu thoát khỏi tình trạng trì trệ nhưng cơ sở phục hồi còn mờ nhạt. Tăng trưởng kinh tế cả năm trước chỉ đạt 5,03%, thấp hơn mục tiêu 5,5% đặt ra. Chỉ số giá tiêu dùng tăng 6,81% - thấp nhất trong 3 năm nhưng lại chủ yếu nhờ giá lương thực tăng trở lại, chứ không phải vì sự gia tăng sản xuất, tiêu dùng.

2012 cũng là năm không thành công về thực thi những ý tưởng chính sách đã đề ra. Tái cơ cấu nền kinh tế chưa đạt được những tiến bộ đáng kể, khi mà các đề án tổng thể cũng như xử lý nợ xấu chưa được thông qua.

Bước sang 2013, báo cáo nhận định các vấn đề của nền kinh tế vẫn đáng lo ngại.  Doanh nghiệp tiếp tục suy yếu, số lượng rút khỏi thị trường lên tới hàng vạn - điều chưa bao giờ xảy ra với Việt Nam. Các giải pháp chính sách cũng không đủ mạnh và môi trường truyền dẫn kém hiệu quả gây cản trở sự phục hồi kinh tế.

Nhóm nghiên cứu của VEPR đưa ra hai kịch bản dự báo tăng trưởng 2013. Theo đó tương tự năm 2012, nền kinh tế vẫn tiếp tục đi ngang trong thế chờ đợi những điều chỉnh thực sự trong cấu trúc kinh tế.

Kịch bản thấp dự báo GDP tăng khoảng 5,04%, trong khi kịch bản cao hơn cũng chỉ đạt mức là 5,35%, đều thấp hơn mục tiêu đề ra khoảng 5,5%. Lạm phát của cả năm 2013 cũng được dự báo trong vùng dự kiến từ 4,95 - 6,64%.

Trong ngắn và trung hạn, nhóm chuyên gia khuyến nghị Việt Nam cần ưu tiên giải quyết nợ xấu trong hệ thống tài chính và hồi sinh khu vực doanh nghiệp. Vấn đề hồi phục thị trường bất động sản để thông qua đó hỗ trợ hệ thống tài chính tín dụng phục hồi cũng là một nhu cầu cấp bách.

Thêm vào đó, những vấn đề dài hạn cần được đặt ra với những bước đi cụ thể ngay từ lúc này, bao gồm việc cải thiện môi trường kinh doanh, khôi phục niềm tin của dân chúng và nhà đầu tư, giảm mệnh lệnh hành chính và can thiệp nhà nước trong hoạt động kinh tế.

"Việt Nam khó đạt được sự phục hồi suôn sẻ và bền vững trong những năm tới nếu không có sự cam kết mạnh mẽ, thực thi quyết liệt về chính sách tái cơ cấu kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng", Tiến sĩ Nguyễn Đức Thành nhấn mạnh.

Những vấn đề này không phải là mới, nhiều chuyên gia cũng đã chỉ ra những vấn đề có tính nguyên tắc về việc cứu vãn nền kinh tế đang bị sa sút nghiêm trọng. Tuy nhiên việc thực thi chính sách là cả một vấn đề lớn khác. Cải cách thủ tục hành chính có lẽ nên bắt đầu từ việc cải cách qui trình thực hiện các chiến lược một cách bài bản, khoa học, cụ thể và có thước đo để đáng giá hiệu quả.