Kết quả cho thấy một mức độ liên kết tâm lý cao giữa các thị trường chứng khoán, với các quốc gia như Bồ Đào Nha, Pháp, Hà Lan, Tây Ban Nha, Đức và Ý là các nguồn phát tán tác động, trong khi các quốc gia như Ba Lan, Thụy Điển, Na Uy và Romania là những quốc gia tiếp nhận tác động. Nghiên cứu còn chỉ ra rằng khi mức độ rủi ro địa chính trị tăng cao, sự liên kết tâm lý này có xu hướng giảm, tuy nhiên, mối quan hệ này lại có chiều hướng ngược lại khi rủi ro địa chính trị ở mức cực kỳ cao, như trong thời kỳ chiến tranh Ukraine.

Bài nghiên cứu về sự liên kết tâm lý giữa các thị trường chứng khoán châu Âu trong bối cảnh rủi ro địa chính trị đã đưa ra một số đóng góp quan trọng về lý thuyết cũng như thực tiễn. Dưới đây là các đóng góp chính và hàm ý chính sách được rút ra từ nghiên cứu này, được phân tích rõ ràng và logic theo từng ý.

1. Đóng góp về lý thuyết – Mối quan hệ giữa tâm lý nhà đầu tư và rủi ro địa chính trị

Một trong những đóng góp quan trọng nhất của bài báo là việc xác định mối quan hệ giữa sự liên kết tâm lý của các thị trường chứng khoán và rủi ro địa chính trị. Trong khi các nghiên cứu trước đây chủ yếu tập trung vào tác động của các sự kiện địa chính trị đến thị trường chứng khoán, bài nghiên cứu này đi sâu vào việc phân tích cách thức mà rủi ro địa chính trị ảnh hưởng đến sự kết nối tâm lý giữa các nhà đầu tư ở các quốc gia khác nhau. Bài báo chỉ ra rằng, khi rủi ro địa chính trị tăng, sự liên kết tâm lý giữa các thị trường chứng khoán có xu hướng giảm. Tuy nhiên, khi mức độ rủi ro đạt đến cực kỳ cao (ví dụ như chiến tranh Ukraine), sự liên kết tâm lý lại có xu hướng tăng. Đây là một phát hiện mới và có giá trị vì nó giúp các nhà nghiên cứu và các chuyên gia tài chính hiểu rõ hơn về cách thức mà các sự kiện địa chính trị có thể thay đổi hành vi và quyết định của nhà đầu tư, đồng thời tác động đến sự liên kết giữa các thị trường tài chính.

2. Đóng góp về thực tiễn – Tầm quan trọng của việc theo dõi sự liên kết tâm lý trong thời kỳ khủng hoảng

Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng trong các thời kỳ khủng hoảng, chẳng hạn như đại dịch COVID-19 hoặc chiến tranh Ukraine, các nhà đầu tư có xu hướng thay đổi tâm lý và hành vi đầu tư của mình, điều này dẫn đến sự thay đổi trong sự liên kết giữa các thị trường chứng khoán. Đặc biệt, các quốc gia như Bồ Đào Nha, Pháp, Hà Lan, Tây Ban Nha, Đức và Ý có xu hướng là các nguồn phát tán các cú sốc tâm lý, trong khi các quốc gia như Ba Lan, Thụy Điển, Na Uy và Romania lại là những quốc gia tiếp nhận cú sốc. Điều này có nghĩa là sự biến động tâm lý từ một quốc gia có thể lan tỏa sang các quốc gia khác, tạo ra nguy cơ lây lan rủi ro hệ thống. Do đó, bài nghiên cứu này đóng góp vào việc cung cấp một công cụ phân tích giúp các nhà quản lý tài chính và các cơ quan chức năng nhận diện được những quốc gia có thể là "các trung tâm rủi ro" trong hệ thống tài chính toàn cầu. Điều này có thể giúp các cơ quan chức năng, các nhà đầu tư và các tổ chức tài chính điều chỉnh chiến lược đầu tư và phòng ngừa rủi ro một cách hiệu quả hơn trong các thời kỳ bất ổn.

3. Hàm ý chính sách – Cải thiện sự phối hợp giữa các quốc gia trong việc quản lý rủi ro tài chính toàn cầu

Các kết quả của bài nghiên cứu cũng chỉ ra rằng sự liên kết tâm lý giữa các quốc gia có thể thay đổi tùy thuộc vào các sự kiện cụ thể, đặc biệt là trong các tình huống khủng hoảng địa chính trị. Do đó, bài báo đưa ra khuyến nghị quan trọng về việc các quốc gia trong khu vực cần cải thiện sự phối hợp trong việc xây dựng các chính sách tài chính và quản lý rủi ro tài chính toàn cầu. Việc gia tăng sự phối hợp này có thể bao gồm việc chia sẻ thông tin minh bạch về các chính sách tài chính, cũng như sự hợp tác trong việc điều chỉnh các chính sách tiền tệ và tài khóa nhằm giảm thiểu sự lan tỏa của các cú sốc tâm lý và rủi ro tài chính. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các quốc gia thuộc khu vực châu Âu, nơi mà sự kết nối và hội nhập giữa các nền kinh tế là rất chặt chẽ.

4. Khuyến nghị cho các nhà hoạch định chính sách – Giảm thiểu tác động của rủi ro địa chính trị

Bài nghiên cứu chỉ ra rằng sự gia tăng rủi ro địa chính trị có thể gây ra sự phân tán tâm lý giữa các quốc gia, dẫn đến sự giảm sút trong sự liên kết giữa các thị trường tài chính. Tuy nhiên, khi mức độ rủi ro địa chính trị đạt đến cực kỳ cao, sự liên kết tâm lý lại có xu hướng tăng. Điều này có thể tạo ra những "tâm lý bầy đàn" giữa các nhà đầu tư, khiến cho các thị trường tài chính dễ bị tổn thương hơn trước các cú sốc từ bên ngoài. Các nhà hoạch định chính sách cần chú ý đến mối quan hệ này và triển khai các biện pháp để giảm thiểu tác động tiêu cực của rủi ro địa chính trị đối với các thị trường tài chính. Điều này có thể bao gồm việc sử dụng các công cụ tài chính để duy trì ổn định thị trường, chẳng hạn như các biện pháp phòng ngừa rủi ro hoặc các gói hỗ trợ tài chính cho các quốc gia bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

5. Khuyến nghị đối với các nhà đầu tư – Chiến lược đầu tư linh hoạt trong bối cảnh rủi ro địa chính trị

Kết quả của nghiên cứu này cũng đưa ra những khuyến nghị cho các nhà đầu tư. Các nhà đầu tư cần nhận thức được rằng sự thay đổi trong tâm lý nhà đầu tư có thể diễn ra nhanh chóng trong bối cảnh các sự kiện địa chính trị bất ngờ. Vì vậy, họ cần có một chiến lược đầu tư linh hoạt và chủ động, có khả năng điều chỉnh theo sự thay đổi của thị trường trong các thời kỳ bất ổn. Các nhà đầu tư cũng cần theo dõi sát sao các yếu tố địa chính trị và các sự kiện toàn cầu, vì những yếu tố này có thể có tác động mạnh mẽ đến tâm lý thị trường và sự liên kết giữa các quốc gia trong hệ thống tài chính toàn cầu.

>>> THÔNG TIN BÀI BÁO

Le, T.H., Luong, T.A., Morales Heredia, S., Le, T.T., Dong, L.P. and Nguyen, T.T. (2025), "Geopolitical risk and the sentiment connectedness among European stock markets", Journal of Financial Economic Policy, Vol. 17 No. 2, pp. 157-179. https://doi.org/10.1108/JFEP-11-2023-0315
 

>>> THÔNG TIN TÁC GIẢ TRƯỜNG ĐHKT

TS. Lê Hồng Thái hiện là giảng viên tại Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội. Với nhiều năm kinh nghiệm nghiên cứu và giảng dạy trong lĩnh vực kinh tế học và quản trị, TS. Thái đã có nhiều công trình nghiên cứu đóng góp vào sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam và khu vực. Các nghiên cứu của ông tập trung chủ yếu vào quản trị doanh nghiệp, tài chính và các vấn đề liên quan đến kinh tế học vĩ mô. TS. Thái là một chuyên gia được công nhận trong cộng đồng học thuật và đã tham gia vào nhiều dự án nghiên cứu quốc tế và trong nước.

TS, Lương Trâm Anh là giảng viên tại Trường Đại học Kinh tế - ĐHQGHN. Hướng nghiên cứu chính của Cô là tài chính hành vi, đặc biệt tập trung vào các yếu tố ảnh hưởng đến tâm lý nhà đầu tư và sự biến động của các thị trường tài chính toàn cầu. Cô có nhiều bài báo nghiên cứu được công bố trong các tạp chí quốc tế về tài chính và kinh tế.